Józef Stalin urodził się w 1879 roku w gruzińskim miasteczku Gori. Nie miał łatwego dzieciństwa - był straszliwie bity przez nadużywającego alkoholu ojca, potem przez matkę. Okropne życie rodzinne wpłynęło na jego charakter. Oto co napisała o nim przyjaciółka matki Stalina, Chana Moszjaszwili: "Był krnąbrnym, ordynarnym, upartym dzieckiem, nieznośnym z natury".
W 1888 roku Soso (tak nazywała go matka) rozpoczął naukę w szkole duchownej w Tyflisie. Dziesięć lat później nawiązał kontakt z rewolucyjnym podziemiem. Prowadził marksistowskie kółka i wstąpił do socjaldemokratycznej organizacji Mesame Dasi. Za ogół tych przedsięwzięć został wyrzucony ze szkoły. Od 1903 roku był członkiem partii bolszewickiej. W czasie trwającej w latach 1905-07 rewolucji brał udział w akcjach zdobywania pieniędzy dla SDPRR, za co przebywał w areszcie. Między 1913 a 1917 przebywał na zesłaniu na Syberii. Zwolniono go dopiero po zakończeniu rewolucji lutowej.
Po powrocie z Syberii przybył do Piotrogrodu, gdzie powrócił do pracy jako współredaktor partyjnej "Prawdy". Dzięki licznym kontaktom mógł doskonale poznać nastroje rewolucyjne panujące w carstwie. Pozwoliło mu to włączyć się na szerszą skalę do życia politycznego.
Został współpracownikiem Lenina, choć początkowo podchodził nieufnie do jego tez kwietniowych. Stalin był współorganizatorem zbrojnego przewrotu bolszewickiego i rewolucji październikowej. W latach 1919-1922 piastował urząd komisarza ludowego kontroli państwowej, a w latach 1917-1922 był w pierwszym rządzie sowieckim komisarzem ludowym do spraw narodowościowych. W 1922 roku po XI Zjeździe Rosyjskiej Komunistycznej Partii (bolszewików) został wybrany na sekretarza generalnego KC.
Po śmierci Lenina w kwietniu 1922 Stalin został sekretarzem generalnym (gensekiem) partii komunistycznej, stając się tym samym faktycznym przywódcą państwa radzieckiego.
Józef Stalin zmierzał stopniowo do władzy dyktatorskiej, o czym świadczą niewątpliwie: podporządkowanie aparatu bezpieczeństwa, dostosowanie polityki sowieckiej do własnej wizji nieuchronności konfliktu światowego, czy eliminacja rywali (Trocki, Kamieniew, Zinowjew, Bucharin, Rykow). Ponadto wokół Stalina tworzony był klimat absolutnego autorytetu i nieomylności. Początkowe lata jego rządów to wcielanie w życie programu industrializacji i przyspieszonej kolektywizacji rolnictwa Zmiany te miały tragiczne konsekwencje: stosowano represje np. zsyłanie na Sybir najbogatszych chłopów, w kraju zapanował głód. Dyktator ingerował w sprawy Międzynarodówki Komunistycznej (Kominternu), narzucając jej swoje koncepcje i metody administrowania ruchem robotniczym, a także w życie poszczególnych partii politycznych. Wszystkie te działania były przejawami radzieckiego totalitaryzmu. Stalin udzielał się również na forum międzynarodowym. W obliczu zagrożenia jakie stwarzały: rozszerzająca się strefa wpływów Hitlera w Europie i osłabienie Armii Czerwonej przez represje, zawarł on 23 VIII 1939 roku z Niemcami układ o nieagresji i porozumienie o rozbiorze Polski. W 1940 roku zatwierdził decyzję o rozstrzelaniu 15 tys. polskich oficerów w Ostaszkowie, Kozielsku i Starobielsku. W czasie wojny pełnił funkcję przewodniczącego Państwowego Komitetu Obrony. Uczestniczył w konferencjach w Teheranie (1943) i Jałcie (1945), na których rozstrzygano sprawy wojny i sytuacji na świecie po jej zakończeniu. Ale nawet wtedy ani na moment nie ustała polityka terroru (deportacje Czeczenów czy Tatarów do Kazachstanu i na Sybir). Stalin zmarł w 1953 roku, ale bliższe okoliczności jego śmierci pozostają nie wyjaśnione.