PanzerWaffen

Po I wojnie światowej postanowienia Traktatu Wersalskiego narzuciły Niemcom liczebność (100 tys.) i strukturę wojsk (7 dyw. piechoty i 3 dyw. kawalerii) a także zabroniły m.in. posiadania lotnictwa wojskowego i broni ciężkiej (czołgi, ciężka artyleria). Reichswehra posiadała tylko kilka samochodów pancernych. Przemysł niemiecki po wojnie (prowadzonej poza granicami Niemiec) pozostał nienaruszony i zachował wysoką zdolność produkcyjną. W znacznej mierze rzutowało to na politykę zagraniczną Niemiec, która dążyła do przerwania izolacji, zniesienia ograniczeń Traktatu Wersalskiego, odzyskania utraconych ziem i przywrócenia Niemcom dominującej roli w Europie. Aby tego dokonać Niemcy musiały posiadać liczną, dobrze uzbrojoną i wyszkoloną armię, dysponującą dużą siłą ognia, a nade wszystko ruchliwością i szybkością. W świetle doświadczeń I wojny światowej kawaleria nie spełniała tych warunków, natomiast czołgi, samochody pancerne i transportowe mogły to zapewnić. Korzystając z niektórych ustępstw od Traktatu Wersalskiego (np. nota z Boulogne z 20.04.1920 pozwalająca na posiadanie przez policję 150 sam. panc.) a przede wszystkim dzięki układowi z ZSRS z Rapallo (1922) Niemcy szybko przystąpiły do budowy broni pancernej. W 1926 roku utworzony został w Kazaniu (ZSRS) poligon broni pancernej gdzie przeprowadzano próby prototypów nowych czołgów ukrytych pod nazwami Leichtetraktor i Grosstraktor (traktor lekki i ciężki). Mimo iż czołgi te technicznie znacznie przewyższały weteranów I wojny światowej to nie sprostały wymaganiom taktyków. Także późniejsze ciężkie Rheinmetall BW i NbFz (1929-32) nie spełniły pokładanych w nich nadziei.

gen. Heinz Guderian

W początkowym okresie prac nad bronią pancerną jednym z nielicznych, który w nią uwierzył i zajął się jej wykorzystaniem był kapitan Heinz Guderian, który szybko zyskał opinię specjalisty (głównie dzięki publikacjom w "Militar Wochenblatt", książce "Achtung Panzer" i innych). Opinia Heinza Guderiana, iż pojazdy pancerne mogą być maksymalnie wykorzystane tylko wtedy, gdy będą używane w masie i gdy inne rodzaje wojsk współdziałające z nimi będą im dorównywały pod względem prędkości i zdolności pokonywania terenu zyskiwała coraz więcej zwolenników. Mimo zalet takiego wykorzystania broni pancernej wykazanych w manewrach (zamiast czołgów używano makiet) rozwój dużych jednostek pancernych i zmotoryzowanych był wstrzymywany przez wyższe Gen.

 inne rodzaje wojsk (głownie kawalerię), postanowienia Traktatu i ciągły brak odpowiedniego sprzętu. Jednak prace nad rozwojem i zastosowaniem wojsk pancernych posuwały się naprzód. W 1930 r. powstał w Berlinie-Lankwitz 3.Pruski Batalion Samochodowy (dowódca H. Guderian) który miał być wzorem dla późniejszych dywizji pancernych. Zmiany personalne na stanowiskach: Głównego Inspektora Wojsk Samochodowych (od 1931-gen. Lutz),dowódcy Wojsk Lądowych (od 1933-gen. von Fritsch), szefa Sztabu Generalnego (od 1933-gen. von Beck) bardzo przyspieszyły rozwój dywizji pancernych.

W 1933 została sformowana pierwsza szkolna jednostka pancerna (Kraftfahrlehrkommando Zossen.). W 1934 powstaje Dowództwo Wojsk Zmotoryzowanych i Zmechanizowanych (dow. gen. Lutz, szef sztabu H. Guderian). Na przełomie 1934/35 powstała pierwsza dywizja pancerna (Versuchs Panzer Division 1934/35). Posiadała ona dwie brygady: strzelecką i pancerną składającą się z dwóch pułków czołgów i dywizjonu samoch. pancernych. Mimo braku czołgów bojowych rozpoczęła ona intensywne szkolenie.

Uważano że do należytego wyposażenia dywizji pancernych potrzebne są dwa typy czołgów - lekki (2 km i działko p.panc.) i średni (2 km i armata większego kalibru) dysponujące dużą prędkością (powyżej 40 km/h) i zwrotnością. Czołgi lekkie miały niszczyć pojazdy i stanowiska dział przeciwpancernych przeciwnika, a średnie cele których czołgi lekkie nie mogły zniszczyć. Zaprojektowanie i wybudowanie odpowiedniej liczby takich czołgów musiało potrwać lata i dlatego w 1933 roku zapadła decyzja o budowie czołgu tylko do celów szkoleniowych o krótkim okresie projektowania. Przyjęto do produkcji projekt zakładów Kruppa z Essen. Do jednostek pierwsze egzemplarze trafiły w 1934 roku pod nazwą PzKpfw I i wbrew założeniom uczestniczyły w walce (np. w Polsce w 1939). Swymi parametrami (masa 5,4 t., 2 km, prędkość 57 km/h) wyraźnie ustępowały polskim 7TP. Gdy stwierdzono że produkcja podstawowych typów się przeciągnie gen. Lutz zdecydował się na produkcję następnego zastępczego czołgu (1 km i 20 mm automatyczna armata p.panc., masa 7,6-9,5 t., prędkość 40 km/h) produkowanego w zakładach MAN w Norymberdze nazwanego PzKpfw II. Po przejęciu pełni władzy Adolf Hitler w marcu 1935 r. wydał dekret przywracający Niemcom suwerenność wojskową. Od tego czasu w Niemczech rozpoczęły się intensywne zbrojenia i rozrost armii dzięki któremu sformowano (15.10.1935) pierwsze trzy dywizje pancerne (1.,2. i 3. Panzer Division). Każda składała się z: dowództwa, brygady czołgów (4 bataliony po 70-80 czołgów każdy), brygady strzelców zmotoryzowanych (3 bataliony strzelców), batalionu motocyklistów, pułku artylerii zmotoryzowanej (2 dywizjony), dywizjonu rozpoznawczego, batalionu przeciwpancernego, dywizjonu artylerii przeciwlotniczej, batalionu saperów, batalionu łączności oraz służb pomocniczych.

Dowództwa Wojsk Lądowych i Kawalerii z niechęcią przyglądały się wzrostowi znaczenia wojsk pancernych i spowodowało że zamiast nowych dywizji pancernych powstały: w 1936 r. 4.Brygada Pancerna (z przeznaczeniem do działania w szyku piechoty) i trzy dywizje lekkie (Leichte Division) z których każda składała się z: 2 zmotoryzowanych pułków strzelców, pułku rozpoznawczego, pułku artylerii, batalionu czołgów, batalionu saperów, batalionu łączności oraz służb. Jednostki te nie podlegały Dowództwu Wojsk Zmotoryzowanych i Zmechanizowanych i dlatego protestowało ono przeciw rozdrabnianiu i tak niewielkiej ilości czołgów, które powinny być użyte w dywizjach pancernych by nowa taktyka (blitzkrieg) była skuteczna. Zakładała ona że związki pancerne zostaną użyte do samodzielnych działań operacyjnych powodujących sparaliżowanie mobilizacji przeciwnika i poprzez głębokie oskrzydlania całkowitego okrążenia jego sił. W 1937 r. w Meklemburgii przeprowadzono manewry, które wykazały skuteczność tej taktyki.

Podczas wojny domowej w Hiszpanii przetestowano czołgi w warunkach bojowych. PzKpfw I okazał się przestarzały co spowodowało przyspieszenie prac nad czołgami średnimi PzKpfw III i , których pierwsze egzemplarze trafiły do jednostek w 1938 r. Dużym wzmocnieniem dla niemieckiej broni pancernej okazały się zdobycie po zajęciu Czechosłowacji nowoczesnych czołgów PzKpfw 35(t) i PzKpfw 38(t) (369 sztuk) oraz zakładów je produkujących. Jesienią 1938 r. powstały 4.i 5. Dyw. Panc. .

W dniu wybuchu wojny Niemcy rzucili do walki 7 dywizji pancernych (1.,2.,3.,4.,5.,10. i "Kempf"), 4 dywizje lekkie (1.,2.,3.,4.), 4 dywizje zmotoryzowane nie licząc jednostek niezmotoryzowanych. Łącznie posiadały one 3166 czołgów (1145 PzKpfw I; 1223 PzKpfw II; 98 PzKpfw III; 211 PzKpfw IV; 196 PzKpfw 35(t); 78 PzKpfw 38(t); 215 czołgów dowodzenia KlPzBfw i PzBfWg III), 308 ciężkich samochodów pancernych (Sd Kfz 231, 232 i 263), 718 lekkich samochodów pancernych (Sd Kfz 221, 222 i Sd Kfz 13, 14) oraz 68 transporterów półgąsienicowych Sd Kfz 251.

W skład każdej dywizji pancernej wchodziło: 11677 żołnierzy (394 oficerów, 1962 podoficerów, 9321 szeregowców), 324 czołgów, 101 samochodów pancernych, 561 samochodów osobowych, 1402 samochodów ciężarowych,1298 motocykli, 12 dział 75 mm, 24 haubice 105 mm, 54 działka p.panc. 37 mm, 12 dział 20 mm p.lot., 180 lekkich i 46 ciężkich karabinów maszynowych.

Każda dywizja lekka liczyła 10667 żołnierzy (332 oficerów, 1616 podoficerów, 8719 szeregowców), 70 czołgów, 86 samochodów pancernych, 595 samochodów osobowych, 1368 samochodów ciężarowych,1098 motocykli, 12 dział 75 mm, 21 działka p.panc. 37 mm, 12 haubic 105 mm, 12 dział 20 mm p.lot., 402 lekkie i 62 ciężkie karabiny maszynowe. Każda dywizja zmotoryzowana posiadała batalion rozpoznawczy liczący 30 samochodów pancernych.

W okresie późniejszym organizacja jednostek pancernych ulegała wielu zmianom.