Winston Churchill
Sir
Winston Leonard Spencer Churchill urodził się w 1874r. w pałacu Blenheim w
pobliżu Oksfordu, w Anglii, w rodzinie arystokratycznej o długich tradycjach
politycznych. Był synem lorda Randolpha Churchilla i wnukiem siódmego księcia
Marlborough. Winston Churchill uczęszczał do ekskluzywnej prywatnej szkoły w
Harrow i już będąc chłopcem marzył o karierze wojskowej. Ponieważ nie dostał się
do akademii wojskowej w Sandhurst, ojciec posłał go na naukę do prywatnego
korepetytora. Za trzecim razem zdał egzaminy do akademii. W 1895 został oficerem
kawalerii i w 1896r. brał udział jako ochotnik po stronie Hiszpanii w walkach z
powstańcami kubańskimi. Był to dla niego chrzest bojowy. Dalszą służbę odbywał w
Indiach i w Egipcie.
W 1897r. Churchill brał udział w walkach przeciwko rebeliantom muzułmańskim na
pograniczu Indii i Afganistanu. W czasie wojny był również akredytowanym
korespondentem londyńskiego dziennika "Daily Telegraph". W 1898 roku opublikował
swoją pierwszą książkę "The story of the Malakand Field Force" i w lipcu tego
samego roku udało mu się załatwić przeniesienie do Kairu w Egipcie, gdzie jako
korespondent "The Morning Post" uczestniczył w wyprawie lorda Kitchenera
przeciwko powstańcom sudańskim i walczył w bitwie pod Omdurman 2 września 1898
roku.
W 1899r. Churchill postanowił zająć się polityką i odszedł z armii, jednak po
wybuchu wojny burskiej w Afryce Południowej, ponownie jako korespondent wojenny
i czynny oficer w regimencie Lancashire wyjechał do Afryki. Sporą popularność
przyniosła mu ucieczka z więzienia w Pretorii, gdzie był przetrzymywany przez
Burów.
W wieku 25 lat Churchill mając już za sobą doświadczenia jako żołnierz i
dziennikarz bez większych problemów rozpoczął karierę polityczną. Gdy wrócił do
Anglii, kandydował do parlamentu. W wyborach z 1 października 1900r., został
wybrany deputowanym do Izby Gmin z ramienia Partii Konserwatywnej. Od tego
momentu Churchill przez 64 lata był członkiem parlamentu. 31 maja 1904 r.
Churchill odszedł z Partii Konserwatywnej i wstąpił do Partii Liberalnej.
W końcu 1905r. konserwatyści zostali odsunięci od władzy i Henry
Campbell-Bannerman powierzył Churchillowi stanowisko podsekretarza stanu ds.
kolonii. Churchill sprawował kolejno funkcje ministra handlu, spraw wewnętrznych
i w latach 1911-15 pierwszego lorda admiralicji, czyli zwierzchnika brytyjskiej
marynarki wojennej. Doprowadził wówczas do rozbudowy i unowocześnienia floty,
która uzyskała pełną gotowość przed wybuchem I wojny światowej. Winston
Churchill popierał plan zdobycia cieśniny Dardanele pozostającej wówczas pod
kontrolą Turcji i wyłączenia w ten sposób tego kraju z działań wojennych.
Niestety próby zdobycia cieśniny nie powiodły się. Po tych wydarzeniach
Churchill otrzymał honorową funkcję kanclerza Księstwa Lancester. 11 listopada
Churchill wycofał się z życia politycznego i wyjechał do Francji, gdzie jako
oficer brał bezpośredni udział w walkach na froncie.
Churchill wrócił do Anglii w maju 1916 roku. W lipcu 1917 stojący na czele
koalicyjnego rządu David Lloyd George powierzył Churchillowi stanowisko ministra
do spraw zaopatrzenia wojsk. Po zakończeniu I wojny światowej Churchill został
sekretarzem stanu ds. wojny i ministrem lotnictwa, a później sekretarzem ds.
kolonii. Odegrał wówczas bardzo ważną rolę w powołaniu w roku 1922 Wolnego
Państwa Irlandzkiego, któremu przyznano status dominium i członka Brytyjskiej
Wspólnoty Narodów. Po upadku rządu Lloyda George'a w 1922r. Churchill został
pokonany w wyborach do parlamentu. W latach międzywojennych aktywnie popierał
antybolszewickie oddziały tzw. białych w Rosji. W latach 1922-24 nie był
członkiem parlamentu, a w 1923 roku zerwał z Partią Liberalną. W 1924r. stanął
do wyborów jako kandydat antysocjalistyczny popierany przez konserwatystów i
ponownie wszedł do parlamentu jako reprezentant Partii Konserwatywnej. W rządzie
Stanleya Baldwina otrzymał urząd kanclerza skarbu, który sprawował nieprzerwanie
do 1929 roku. Doprowadził wtedy do przywrócenia parytetu złota i stłumił strajk
generalny w 1926. W latach 1929-39 ponownie wycofał się z życia politycznego
przede wszystkim ze względu na ugodową politykę Neville'a Chamberlaina względem
Niemiec. Nie poproszono go o udział w Rządzie Narodowym (utworzonym w 1931r.). W
kolejnych latach aż do 1940 ani premier Baldwin ani Chamberlain nie
zaproponowali mu współpracy.
W tym okresie Churchill nadal wiele pisał i malował i coraz bardziej izolował
się od polityki. 7 grudnia 1936r. Churchill wygłosił w Izbie Gmin zgubną, dla
planującego ślub z amerykańską rozwódką Edwarda VIII, przemowę. Przede wszystkim
jednak ostrzeżenia Churchilla co do konieczności zdwojenia wysiłków na rzecz
zbrojeń w obliczu narastającej fali faszyzmu były sprzeczne z prowadzoną przez
rząd polityką ustępstw wobec Hitlera. Argumenty Churchilla uznano za uzasadnione
i coraz więcej ludzi przyznawało mu rację, gdy mówił o groźbie wojny.
Po wybuchu II wojny światowej w 1939 roku Churchill ponownie został zaproszony
do rządu i znów pełnił urząd pierwszego lorda admiralicji. Kiedy w maju 1940
roku wojska niemieckie pustoszyły Europę, król Jerzy VI powierzył mu urząd
premiera i misję powołania gabinetu koalicyjnego. To właśnie wtedy Churchill
wystąpił w Izbie Gmin ze słynną przemową "Krew, znój, pot i łzy".
Winston Churchill utrzymywał dobre stosunki z prezydentem USA Franklinem D.
Rooseveltem i 14 sierpnia 1941r., na krótko przed przystąpieniem USA do wojny,
obaj politycy podpisali tzw. Kartę Atlantycką, będącą deklaracją współpracy
politycznej obu krajów. W 1945r. spotkał się w Jałcie na Krymie ze Stalinem i
Rooseveltem, gdzie trzej przywódcy uzgodnili końcowy plan działań wojennych
przeciw Niemcom i dokonali podziału stref wpływów w powojennej Europie. 8 maja
1945r. ogłoszono bezwarunkową kapitulację Niemiec.
Do dziś trwają dyskusje na temat wkładu Churchilla w zwycięstwo aliantów.
Churchill był zwolennikiem koncepcji uderzenia na Europę od Bałkanów. Koncepcję
tę jednak zarzucono na konferencji w Teheranie w 1943r. Churchill starał się
ograniczać wpływy radzieckie również w powojennej Europie, a jego przemówienie w
Fulton 5 marca 1946r. podważające postanowienia konferencji poczdamskiej w
dziedzinie demilitaryzacji Niemiec uważane jest za początek zimnej wojny.
23 maja 1945r. został rozwiązany rząd koalicyjny, a powołano Rząd Tymczasowy. Po
przegranych wyborach Churchill ustąpił ze stanowiska premiera. Stanął na czele
opozycji przewodząc jej w wyborach w październiku 1951 roku, które przyniosły
zwycięstwo konserwatystom. Po wyborach Churchill ponownie stanął na czele rządu
realizując politykę ograniczania państwowej kontroli gospodarki.
W ostatnich latach urzędowania Churchill mocno podupadł na zdrowiu i po kilku
udarach, w kwietniu 1955r., w wieku 80 lat, zrezygnował z pełnionej funkcji.
Przekonano go, by nie startował już w wyborach 1964. Zmarł mając 90 lat w
styczniu 1965 roku, zaledwie kilka miesięcy po wycofaniu się z życia
politycznego. Sprawiono mu pogrzeb państwowy. Był pierwszym - po księciu
Wellington w 1852r. - członkiem Izby Gmin pochowanym z takimi honorami.
Sir Winston Churchill napisał kilka powieści m.in. "Savrola" (1900r.) i
autobiografię "My Early Life" (1930r.). Za pamiętniki z czasów ostatniej wojny
"The Second World War" otrzymał Literacką Nagrodę Nobla w 1953 roku.