Holokaust

1. Auschwitz - Birkenau
2. Treblinka

    Hitlerowskie obozy koncentracyjne były, obok stalinowskich łagrów, miejscem największego ludobójstwa w historii ludzkości. Zginęło w nich ok. 11 mln. ludzi. W latach 1939-45 na terenie III Rzeszy i państw okupowanych znajdowało się ok. 9 tys. obozów i podobozów. Hitlerowska machina terroru była bardzo skuteczna. Niemcy założyli pierwszy obóz już w 1933r. w Dachau. Był to wzorzec dla później zakładanych obozów. Ich sieć stale się rozrastała. Kierowano do nich Żydów, antynazistów oraz komunistów. Ogółem od 1933 do 1939r. przeszło przez nie 170 tys. osób. W 1939r. powstał pierwszy obóz dla obywateli polskich oraz dla obywateli Wolnego Miasta Gdańsk. Znajdował się on w Sztutowie (dziś Sztutowo jest miastem polskim; jednak w 1939 tereny te były częścią Prus Wschodnich). Po kampanii wrześniowej rozpoczęto proces tworzenia obozów bezpośrednio na ziemiach polskich. Do 1941r. ich główną funkcją było pozyskiwanie taniej siły roboczej. Uniwersalność była jednak wysoka z powodu wyniszczających warunków. Więźniowie byli tłoczeni w ciasnych barakach, pozbawieni opieki lekarskiej, źle odżywiani, zamęczani pracą ponad siły. Z powodu złych warunków obfite żniwo zbierały choroby, np. dyzenteria, tyfus czy zapalenie płuc. Za najmniejsze przewinienia stosowano surowe kary - głównie karę śmierci. Bicie jeńców było powszechną praktyką wśród strażników. Więźniów przetrzymywano na wielogodzinnych apelach, na których publicznie wykonywano wyroki za różne uchybienia. "Popularną" metodą był bunkier głodowy. Zamykano w nim więźniów i czekano, aż umrą z głodu. Wszystko było jednak niczym w porównaniu z wydarzeniami z późniejszego okresu wojny. 22 VI 1941r. Niemcy zaatakowały ZSRR. Co prawda, ich ofensywa została zatrzymana pod Moskwą w grudniu tego samego roku, ale pod hitlerowską okupacją znalazła się większość europejskiej części ZSRR. Na obszarach okupowanych mieszkały dziesiątki milionów ludzi. Oprócz nich w ręce Niemców wpadło ponad 3mln sowieckich żołnierzy. Nazistowskie władze postanowiły znaleźć rozwiązanie problemu zbyt dużej ilości więźniów. Za zdecydowanie bardziej ekonomiczne uznano mordowanie mieszkańców obozów. W 1941r. część obozów koncentracyjnych przekształciła się w obozy zagłady.     Tworzono również nowe, specjalistyczne obozy. Hitlerowcy byli w tej kwestii bardzo praktyczni. Początkowo stosowano zbiorowe egzekucje. "Zarówno amunicja jak i udział w plutonach egzekucyjnych nie była problemem, do plutonów często zgłaszali się ochotnicy, czy ludność miejscowa" .Po reformie systemu obozowego można było wyróżnić następujące ich rodzaje:
obozy pracy, z reguły były to filie obozów zagłady, w których więźniów wycieńczano ciężką pracą fizyczną, np. Treblinka
obozy koncentracyjne i zagłady, pełniły trojaką funkcję: taką samą jak obozy pracy, dodatkowo jako miejsce gazowania więźniów, a także funkcję więzienną, np. Oświęcim - Brzezinka.
    Obozy zagłady, ludzie, którzy do nich trafiali byli mordowaniu natychmiast po przybyciu, np. Bełżec
W dwóch ostatnich grupach obozów zginęło najwięcej ludzi. To właśnie w nich instalowano komory gazowe. Niemcy eksperymentowali z kilkoma typami gazów. "Najpopularniejszym" był cyklon B. Był tani w produkcji i efektywny. Gazowanie przebiegało następująco: więźniom konfiskowano rzeczy osobiste, zegarki, biżuterię; następnie rozbierano ich i wprowadzono do komór; z umieszczonych w środku pryszniców nie wydobywała się jednak woda, lecz gaz; po chwili przewietrzano pomieszczenie i wprowadzano następną grupę; zwłoki palono w krematoriach lub na stosach. W lecie 1944r., kiedy dokonano eksterminacji 400 tys. węgierskich Żydów, liczba zagazowanych i spalonych w ciągu doby w Oświęcimiu ludzi sięgała 20 tys. osób. Oprócz gazu stosowano również spaliny samochodowe. Wymyślono dla nich wyjątkowo perfidne zastosowanie. Więźniom mówiono, że ciężarówki odwiozą ich ich do domu. Jednak przeznaczenie było inne. Wnętrze było uszczelnione, aby nie było dostępu powietrza, a rury wydechowe skierowane do środka. Proces ten był bardzo czasochłonny więc zaprzestano używanie tego rodzaju sposoby zabijania . W obozie w Chełmnie zabito w ten sposób ponad 100 tys. ludzi. Od 1943r. warunki coraz bardziej się pogarszały. Wraz z coraz gorszą sytuacją na froncie wschodnim mobilizowano coraz więcej Niemców. Ich miejsce w fabrykach zajęły kobiety oraz robotnicy wywożeni do Rzeszy. Rozkaz zwiększenia produkcji objął również obozy pracy. Wraz ze zbliżaniem się frontu wschodniego Niemcy podwyższali więźniom normy produkcji, a także przyspieszali ich eksterminację. Gdy w 1944r. wojska radzieckie weszły do Polski, hitlerowcy zaczęli zacierać ślady swych zbrodni. Było to bezcelowe, gdyż Alianci wiedzieli dzięki wywiadowi AK o tym, co działo się w obozach zagłady. Hitlerowcy nie mieli jednak o tym pojęcia. Niszczono więc obozową dokumentację, zlikwidowano niektóre obozy. Więźniów ewakuowano na zachód. Pochody były bardzo ciężkie i dla wielu kończyły się śmiercią. Więźniów z obozów położonych bliżej morza ładowano na barki, które były następnie zatapiane. Bliskość frontu nie przerwała jednak całkowicie działalności obozów , np. w Oświęcimiu gazowano ludzi aż do wyzwolenia obozu 29 I 1945r.
    Części wyzwolonych ludzi wcale nie czekał lepszy los. Wielu jeszcze zmarło na skutek osłabienia i chorób. Najgorszy los spotkał jednak radzieckich jeńców wojennych. Natychmiast po powrocie do ZSRR zamykano ich w stalinowskich łagrach za karę, że poddali się zamiast walczyć do końca. Hitlerowskie obozy koncentracyjne są przykładem najbardziej nieludzkiego traktowania ludzi w historii. Pozostaną symbolem masowej zagłady całych narodów, miejscem, w którym wykorzystywano ludzkie zwłoki (włosy ofiar były wykorzystywane do produkcji włosianki ubraniowej, złote zęby przetapiano na sztaby, a proch służyły jako jeden ze składników szarego mydła), a także miejscem nieludzkich eksperymentów medycznych (reakcja ludzkiego ciała na ekstremalnie niskie i wysokie temperatury oraz wszelkiego rodzaju broń biologiczną i chemiczną). Żydzi zapamiętali obozy zagłady jako miejsce, w którym dokonano holocaustu - próby eliminacji wszystkich Żydów. Dziś obozy te są udostępnione zwiedzającym jako przestroga na przyszłość.